Vladimir Solovjov

Vladimir Solovjov geldt als de grootste Russische filosoof. Hij leefde in de tweede helft van de Negentiende Eeuw. De kenners van zijn werk zijn het erover eens dat de leidraad van zijn ideaal de godmensheid is, ook wel theocratie genoemd. Want Jezus Christus is zowel God als mens, en daartussen past eenheid. Onderwijl was in Europa de scheiding van Kerk en Staat al in volle gang, of doorgevoerd door toedoen van het liberalismeIn Rusland was dat nog niet het geval.

Voordat Solovjov tot de Orthodoxe Kerk toetrad, ging hij als jongeman door een periode van atheïsme. Daarin nam de bestudering van de westerse filosofen een hoge vlucht. Uiteindelijk kwam hij tot de conclusie dat hun denksystemen sinds de Verlichting te abstract waren en te positivistisch.

Sinds zijn bekering tot het christendom beoogde hij een brug te slaan tussen Oost en West, en daarvan gaf hij blijk door lezingen in Moskou en Sint-Petersburg. Onder zijn toehoorders bevond zich ook Fjodor Dostojevski, in wie hij een geestverwant vond. Waar de Westerse Kerk zich voortdurend had vernieuwd, hield het orthodoxe Oosten vast aan de traditie.

Solovjovs hoofdwerk over de brug tussen het Latijnse H Roomse Rijk en het van oorsprong Grieks Byzantijnse Oosten verscheen in Frankrijk omdat het in tsaristisch Rusland niet mogelijk was: La Russie et l’Église Universelle. De Kerk hoort niet nationaal te zijn, dat viel slecht bij de fanatieke slavofielen die in Rome de Antichrist zagen. Wie de Antichrist in werkelijkheid is, lezen  we in het laatste geschrift van Solovjov. Dat verscheen vlak na zijn overgang tot de Rooms-katholieke Kerk, een paar jaar voor zijn dood in 1900.

Op 21 december 2024 houdt Robert Lemm een lezing over de zeer invloedrijke Russische filosoof Vladimir Solovjov (1853-1900), met name over zijn profetie van de Antichrist en de roeping van Rusland.

Robert Lemm is hispanist, vertaler en auteur. Van zijn hand verscheen een dertigtal boeken over historische, literaire, filosofische en religieuze onderwerpen.

Luca Signorelli, detail van een fresco De komst van de Antichrist in de kathedraal van Orvieto (1504)

Het verhaal van de Antichrist getuigt van een vooruitziende blik. Vertalingen zijn op internet te vinden. Een Nederlandse versie verscheen in het tijdschrift Katholieke Stemmen begin deze eeuw onder de titel De Laatste Paus. Die heet Petrus II. Hij wordt uit Rome verjaagd door Apollonius, de antipaus en rechterhand van de Antichrist, die zich opwerpt als de andere zoon van God en tevens keizer. Diens boodschap valt goed bij de overgrote meerderheid van de mensen, inclusief de christenen. Het is alles vrede en vooruitgang, gelijkheid van alle religies, de opheffing van oorlog, armoede en hongersnood, alsmede het overgaan van alle volken in een wereldorde die uitgaat van een verenigd Europa, met steun van de Verenigde Staten van Noord Amerika.

Hoe het optreden van de Antichrist eindigt en gevolgd wordt door de wederkomst van de Messias staat op verrassende wijze voorgesteld in deze profetie van Solovjov.

Samen met zijn vriend Dostojevski geloofde hij dat Rusland is geroepen om het christendom te redden in het door liberalisme geestelijk  uitgeholde EuropaROBERT LEMM